(Dịch từ Chương 1: “The Four card Pattern” trong quyển “Seventy Eight Degrees of Wisdom” của Rachel Pollack.)
Bài dịch này dành tặng cho người đã tặng mình bộ bài Tarot đầu tiên, Hermes – Deviant Moon Tarot.
Cảm ơn anh 🙂
Rio: Cuốn sách “Seventy Eight Degrees of Wisdom” của Rachel Pollack được nhiều người xem như “Kinh thánh của người đọc Tarot.” Khi dịch lại những dòng này, mình muốn trước hết là lưu giữ và thấm nhuần những tri thức của nó, chuyển hóa nó thành của chính bản thân mình. Nếu như ai quan tâm đến Tarot và muốn chia sẻ những tri thức này, mình mong người đó sẽ biết trân trọng nó.
Ghi chú nhỏ:
Tarot gồm có 2 phần: phần mở đầu là Major Arcana (22 lá) và phần sau Minor Arcana (56 lá, chia thành bốn “suit”: Swords, Wands, Cups, Pentacles.) 4 lá trong bài này đều thuộc Major Arcana.
1. The Fool (Thằng Ngố): lá bài đầu tiên của bộ Tarot, đánh số 0. Tượng trưng cho một người đang chuẩn bị bước vào những chuyến hành trình mới, một tinh thần hăng hái khám phá thế giới, mở cửa ra với bên ngoài.
2. The Magician (Ảo thuật gia): lá bài thứ hai của bộ Tarot, đánh số 1. Tượng trưng cho người nam, cho hành động, thế giới hữu hình hiện diện, hình thức, sức sáng tạo và định hình.
3. The High Priestess (Nữ tư tế): lá bài thứ ba của bộ Tarot, đánh số 2. Tượng trưng cho người nữ, cho tiềm thức bên trong, tri thức ẩn giấu, những điều bí truyền.
4. The World (Thế giới, đôi khi gọi là The Universe): lá bài thứ 22 trong phần Major Arcana, đánh số 21. Tượng trưng cho chuyến hành trình đã hoàn thành.
———————-
Thống nhất và Đối ngẫu
Xuyên suốt chiều dài lịch sử, những lá bài Major Arcana đã thu hút rất nhiều cách diễn giải. Ngày nay, chúng ta có xu hướng nhìn vào những lá bài như một quá trình tâm lý dẫn chúng ta đi qua những giai đoạn khác nhau của sự tồn tại, mãi cho đến khi đạt đến trạng thái phát triển hoàn chỉnh; chúng ta có thể miêu tả trạng thái này như sự hợp nhất với thế giới quanh ta, hoặc sự giải phóng khỏi những yếu điểm, hỗn loạn mơ hồ, và nỗi sợ. Toàn bộ Arcana miêu tả quá trình này một cách chi tiết; nhưng để có cái nhìn tổng quan, chúng ta chỉ cần chú ý vào bốn lá; bốn điển hình cơ bản được xếp theo mô hình hình họa của sự tiến hóa và giác ngộ tâm linh.
Nếu bạn có bộ bài Tarot của Rider, hãy chọn lấy lá bài The Fool, The Magician, The High Priestess, và The World; đặt chúng theo một hình thoi như sau.
Dành một vài giây để quan sát chúng. Để ý rằng cả The Fool và The World đều thể hiện những nhân vật đang nhảy múa tràn ngập niềm vui; The Magician và The High Priestess lại ở trong trạng thái tĩnh, không chuyển động. Nếu bạn nhìn lướt qua phần còn lại của những lá Major Arcana, bạn sẽ để ý rằng tất cả những lá bài, trừ lá 0 và lá 21, được vẽ đóng khung trong một bức ảnh tĩnh hơn là một thước phim động. Họ thể hiện bản thân như những hình tượng tồn tại cố định.
Nhưng vẫn có ở đó sự khác nhau giữa hai vũ công. The Fool tiến nhanh về phía trước, đầy đủ phục trang; nhân vật trong lá The World lại khỏa thân. The Fool trông như thể sẽ nhảy vào một thế giới thấp hơn từ một miền cao nguyên xa xôi; The World lại xuất hiện một cách kì ảo bên ngoài vũ trụ vật chất; Vũ Công này lơ lửng trong chiếc vòng ma thuật của vinh quang.
Đừng quên chú ý đến những con số của bốn lá bài. Số 0 không hẳn là một con số, nó thể hiện việc không có số nào ở đây; và vì thế, ta có thể nói nó bao gồm tất cả mọi con số bên trong nó. Nó tượng trưng cho tiềm năng vô hạn. Mọi thứ đều có thể vì chưa hề có một dạng thức cố định nào được thiết lập. 1 và 2 là hai số thực sự đầu tiên, hiện thực đầu tiên; một trạng thái cố định. Chúng tạo nên nguyên mẫu của “chẵn” và “lẻ”, và vì thế nên có cả những thái cực: nam và nữ, ánh sáng và bóng tối, thụ động và chủ động, vâng vâng. Nhưng 21 lại là kết hợp của hai số trên ở trong một con số.
Hãy nhìn vào cử chỉ của họ. The Magician giương cao cây gậy ma thuật về phía thiên đường, Bên cạnh những ý tưởng của tinh thần và tính thống nhât, cây gậy như một cái dương vật tượng trưng cho nam tính. The High Priestess ngồi giữa hai cây cột, một biểu tượng của âm vật, đồng thời của tính đối ngẫu. Hai cây cột này xuất hiện lặp đi lặp lại trong những lá Major, chẳng hạn như đền thờ của The Hierophant, và trong những điểm tinh vi khác: hai kẻ yêu nhau trong lá số 6, hoặc hai con nhân sư trong lá The Chariot. Nhưng bây giờ hãy nhìn vào lá The World. Người vũ công, một người nữ (mặc dù một vài bộ bài thể hiện nàng như một người lưỡng tính) mỗi tay cầm một cây gậy phép. Người nam và người nữ đã kết hợp, và hơn thế, những phẩm chất riêng biệt của họ đã được hạ xuống cho một sự tự do và niềm hân hoan cao hơn tỏa sáng từ những biểu trưng đầy quyền lực mà người vũ công đang nắm giữ nhẹ nhàng.
Và như thế, trong khi đường nằm ngang với The Magician và The High Priestess thể hiện sự đối lập của các thái cực, đường nằm dọc gồm lá số 0 và lá số 21 lại cho thấy sự hợp nhất. The Foold như một chỉnh thể trước khi phân tách thành các mặt đối lập, và The World cho chúng ta một ý niệm về cảm thức hân hoan của tự do ta có thể đạt được nếu ta hòa hợp được các mặt đối lập chôn giấu trong tinh thần.
Tarot, cũng như nhiều hệ tự tưởng khác, tương tự như thần thoại, biểu tượng hóa tính đối ngẫu thông qua sự phân biệt giữa nam và nữ. Những tín đồ Kabbalist tin rằng Adam vốn là người lưỡng tính, và Eve tách ra để họ nhận thức về nhau như một sinh thể độc lập. Ở mức độ ít hay nhiều, trong hầu hết các nền văn hóa, đàn ông và phụ nữ nhìn nhau một cách rạch ròi, gần như là những xã hội tách biệt. Ngày nay, nhiều người nghĩ rằng chúng ta có cả những phẩm chất nam tính và nữ tính, nhưng trước đây thì những ý tưởng như vậy chỉ được tìm thấy trong những học thuyết bí truyền của tính thống nhất.
Nếu ta hình dung tính đối lập một cách rạch ròi như nam và nữ, hoặc đen và trắng, chúng ta sẽ trải qua những sự phân chia ẩn sâu trong đời sống thường ngày, đặc biệt là giữa hy vọng, cái mà ta tưởng tượng là có thể, và hiện thực, cái mà ta đạt được. Thường là những gì ta làm không được như ta mong đợi. Cuộc hôn nhân mang đến ít hạnh phúc hơn ta nghĩ, công việc hoặc sự nghiệp mang đến nhiều phiền muộn hơn mãn nguyện. Nhiều họa sĩ từng nói rằng tác phẩm hiện lên trên tấm toan chưa bao giờ là tác phẩm mà họ hình dung, họ không bao giờ có thể bộc lộ điều họ thực sự muốn nói. Theo một cách nào đó, thực tế cuộc sống luôn ít ỏi hơn tiềm năng. Nhận thức chính xác điều này, nhiều người luôn vật lộn với từng quyết định, dù lớn hay nhỏ, bởi vì họ không thể chấp nhận rằng một khi họ chọn lối này, họ sẽ mất cơ hội đi qua những lối khác đã mở ra cho họ. Họ không thể chấp nhận những giới hạn của cuộc sống thực.
Sự tách biệt giữa tiềm năng và thực tế đôi khi được nhìn nhận như sự tách biệt giữa tinh thần và cơ thể. Chúng ta nhận thức rằng suy nghĩ và cảm xúc của mình là một điều gì đó rất khác với sự hiện diện hữu thể của ta trong thế giới. Tinh thần là vô hạn, có thể đi đến bất kỳ nơi nào trong vũ trụ, ngược dòng thời gian. Cơ thể lại yếu ớt, phụ thuộc vào cơn đói, sự mệt mỏi, ốm đau. Để giải quyết sự đối lập này, con người đã tìm đến những thái cực triết học. Những người theo chủ nghĩa hành vi (behaviorist) đã tuyên bố rằng “tinh thần’ không tồn tại, chỉ có cơ thể và những thói quen chúng tạo nên là thật. Ở cực còn lại, những người tin vào tâm linh lại nhận thức cơ thể như một ảo giác được tạo ra bởi tri thức hạn hẹp của con người. Thiên Chúa giáo truyền thống định nghĩa “tâm hồn” như một bản thể “thực” bất tử, tồn tại trước và sau khi cơ thể chứa đựng nó. Rất nhiều tôn giáo và giáo phái, chẳng hạn như tín đồ của Gnosticism (Gnostic) và đạo Kabbalah (Kabbalist) cho rằng cơ thể là ngục tù, tạo nên bởi tội lỗi hoặc sai lầm của những tổ tiên sa ngã.
Là nguồn gốc của tất cả những đối ngẫu này, chúng ta cảm thấy như thể ta không biết mình là ai. Chúng ta ý thức tận sâu trong bản chất thật của mình là một điều gì đó mạnh hơn, tự do hơn, với tri thức và năng lực vĩ đại; hoặc một thứ đam mê cuồng bạo và khát khao thú tính mãnh liệt. Dù sao đi nữa, ta biết rằng bản thể thật này đang ẩn đi, hoặc có lẽ bị chôn sâu dưới những tính cách bình thường, bị xã hội hạn chế. Nhưng làm thế nào để ta tìm thấy? Giả sử rằng bản ngã thực là một điều gì đó của cái đẹp và quyền năng, làm thế nào để ta giải phóng nó?
Những ngành học mà ta gọi là “khoa học huyền bí” khởi nguồn bằng nhận thức mạnh mẽ về những sự chia tách và giới hạn này. Sau đó chúng tiếp tục, với một ý niệm khác, rằng tồn tại đâu đó một chìa khóa, một kế hoạch, để mang mọi thứ lại với nhau, hợp nhất cuộc sống của ta với hy vọng, một khi ta giải phóng được sức mạnh và tri thức tiềm tàng. Người ta thường nhầm lẫn về mục đích của những ngành học tâm linh. Nhiều người cho rằng Tarot là để bói tương lai, rằng nhà giả kim thuật muốn trở nên giàu có bằng việc biến chì thành vàng, rằng tín đồ Kabbalist tạo nên thần chú bằng mật ngữ, vâng vâng. Sư thật là, những ngành học này nhắm đến sự hợp nhất tinh thần (Rio: thích!) Thứ “kim loại cơ bản” mà nhà giả kim muốn biến thành vàng chính là bản thân ông ta. Chấp nhận học thuyết chúng ta đã rơi khỏi trạng thái hoàn chỉnh để biến thành một thực thể bị hạn chế, nhà huyền bí không tin rằng chúng ta đơn giản chỉ cần thụ động chờ đợi sự cứu rỗi nào đó trong tương lai đến từ một thế lực bên ngoài. Ngược lại, anh ta hoặc cô ta tin rằng trách nhiệm của ta là mang đến sự cứu rỗi đó bằng việc đi tìm chìa khóa để hợp nhất.
Tarot khắc họa một bản của “chìa khóa” đó. Nó không phải là một chìa khóa, không phải thực sự là một học thuyết bí mật. Nó thể hiện một quá trình, và một trong những điều nó dạy chúng ta là đừng đơn giản hóa chiếc chìa khóa của sự hợp nhất thành một công thức. Thay vào đó, nó đến từ sự giác ngộ trong mỗi bước đi của ta qua 21 giai đoạn của những Major Arcana.
The Fool thể hiện sự tinh nguyên tuyệt đối, một dạng hoàn hảo của niềm hân hoan và tự do, cảm giác đồng nhất với tinh thần của cuộc sống vào mọi thời điểm, nói một cách khác, đó là cái tôi “bất tử” mà chúng ta cảm thấy đã bị mắc bẫy trong những rối rắm và thỏa hiệp với cuộc sống thường nhật. Có lẽ một cái tôi tỏa sáng như thế chưa bao giờ thực sự tồn tại. Một cách nào đó ta cảm thấy mất mát. Gần như tất cả nền văn hóa đều có một truyền thuyết về việc sa khỏi thiên đường sơ khai.
“Tinh nguyên” (innocene) là một từ dễ bị hiểu lầm. Nó không có nghĩa là “vô tội” mà đúng hơn là sự tự do và hoàn toàn mở lòng với cuộc sống, không hề sợ hãi; điều này đến từ niềm tin hoàn toàn vào sự sống và cái tôi bản năng. Tinh nguyên không có nghĩa là “vô tính dục” (asexual) như một vài người nghĩa. Nó là bản năng tính dục được bộc lộ mà không hề sợ hãi, không hề tội lỗi, không một chút che giấu hay trá ngụy. Nó bộc lộ một cách tự do và tự nhiên, như một biểu lộ của tình yêu và trạng thái xuất thần của cuộc sống.
The Fool mang số 0 bởi lẽ tất thảy mọi điều đều khả dĩ đối với kẻ luôn luôn sẵn sàng cho mọi hướng đi. Chàng không thuộc về một nơi cụ thể nào, chàng không cố định như những lá bài khác. Sự tinh nguyên khiến chàng không còn quá khứ, vì thế chàng có một tương lai vô hạn. Mỗi một thời điểm là một điểm bắt đầu mới. Trong hệ số Ả Rập, số 0 mang hình quả trứng; cho thấy rằng tất cả sinh ra từ đây. Nguyên gốc ban đầu số 0 được viết như một dấu chấm, trong truyền thống của Hermeticism (Hermes Trismegistus) và Kabbalah, vũ trụ sinh ra từ một điểm ánh sáng. Chúa trời trong đạo Kabbalah thường được miêu tả như “hư vô” (nothingness), vì lẽ miêu tả Chúa như một thứ gì sẽ hạn chế Ngài trong một trạng thái cố định hữu hạn. Những nhà bình luận Tarot hay tranh cãi về việc lá The Fool thuộc về trước, sau hay đâu đó giữa những lá khác dường như đã bỏ lỡ điểm này. The Fool là sự di chuyển, thay đổi, những bước nhảy không ngừng qua cuộc sống.
Đối với The Fool, giữa khả năng và thực tế không có gì khác biệt. Số 0 nghĩa là không hy vọng và không nỗi sợ, The Fool không dự đoán trước điều gì, không có kế hoạch gì. Chàng phản ứng ngay lập tức với hoàn cảnh hiện tại.
Những người khác sẽ nhận lấy tính ngẫu hứng hoàn toàn của chàng. Không có gì được tính toán hay cầm giữ. Chàng không chủ tâm làm thế như những kẻ quyết định một cách có ý thức về việc trung thực tuyệt đối với bạn bè hay người yêu. Đối với mọi người, The Fool chân thành một cách tự nhiên, yêu một cách bản năng, mà không hề nghĩ gì về nó.
Chúng ta nói The Fool là “chàng” và The World Dancer là “nàng” dựa trên tạo hình của họ; nhưng cả hai đều có thể là nam hoặc nữ mà chẳng hề có gì thay đổi. The Fool không trải qua sự phân tách từ thế giới vật chất, thế nên chàng hoặc nàng không biết đến sự phân chia “giới tính đối lập.” The Fool và The Dancer là những người lưỡng tính tinh thần, lúc nào cũng thể hiện nhân tính hoàn chỉnh bằng chính bản chất của họ.
Bây giờ hãy nhìn lại mô hình bốn lá bài. Nhận ra làm thế nào The Fool chia tách thành The Magician và The High Priestess, những người phải được mang trở lại để tái tạo The World. Hai lá bài thể hiện việc chia tách sự tinh nguyên của The Fool thành những ảo giác của các đối lập. The World cho chúng ta thấy sự thống nhất được tái sinh, nhưng là một sự thống nhất ở mức cao hơn và sâu hơn, đạt được sau khi trưởng thành qua 18 lá bài. The Fool là tinh nguyên, nhưng The World chính là tri thức.
Nguồn: Rachel Pollack – “Seventy Eight Degrees of Wisdom”, Phần 1: Major Arcana, chương 1: The Four card Pattern
(Đọc tiếp Phần 2: Tinh nguyên và Tự do)
———
Words, once they are printed, have a life of their own. (Carol Burnett)
[…] (Tiếp theo Phần 1: Thống nhất và Đối ngẫu) […]